Projekty realizowane w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020 to nie tylko wskaźniki, budżety, sprawozdania i płatności. Chociaż są to elementy nieodłącznie związane z projektami, za każdym projektem kryją się przede wszystkim konkretne idee, wartości i marzenia ludzi, którzy go wdrażają, a także historie tych, którzy skorzystali z ich realizacji.

Chcemy przybliżyć wam niektóre z nich poprzez "Project stories" – cykl, który prezentuje ich bardziej ludzki (ale także zwierzęcy – jak w 1. i 13. odcinku) wymiar naszych wybranych projektów. Zapraszamy do lektury!

Czy wiesz, że Galicja była na trzecim miejscu na świecie jeśli chodzi o wydobycie ropy naftowej? Słyszałeś, że borysławski ozokeryt (wosk kopalny) został użyty do izolacji pierwszych podwodnych transatlantyckich telegraficznych kabli między Europą a Stanami Zjednoczonymi? Czy wiesz, że małe miasteczko Borysław na Ukrainie miało kiedyś swój własny konsulat brytyjski? Słyszałeś, że Rockefeller i Nobel posiadali kilka szybów naftowych w Borysławiu? 

Dzisiejszy Borysław nie jest tym, czym był niegdyś - depresyjnym postindustrialnym miastem z obiektami naftowymi znajdującymi się wszędzie obok domów mieszkalnych, z kilkoma starymi willami, pamiętającymi lepsze czasy. Woda jest zanieczyszczona przez ropę naftową, a metan jest kolejnym zagrożeniem dla życia i zdrowia ludzi. Chociaż wydobycie ropy naftowej jest w dzisiejszych czasach niewielkie, nadal stanowi 80% dochodów miasta. Migracja zarobkowa znacznie wzrosła w ciągu ostatnich dwóch dekad.    

Albertyna Buchyńska poświęciła swoje życie badaniom Ziemi - geologii. Urodziła się w Stebniku - małym miasteczku górniczym w obwodzie lwowskim, dorastała w tym środowisku od najmłodszych lat. Jednak jej zainteresowania nie ograniczały się do nauki czy przemysłu - inicjowała wiele pomysłów i brała udział w różnych działaniach popularyzujących geologię wśród szerokiego grona odbiorców. Organizowała m. in. wycieczki geoturystyczne na zachodniej Ukrainie, zajęcia geologiczne dla dzieci. Relacje ludzi z Ziemią są dla niej najbardziej fascynujące.

“Te historie to coś, co kocham bardziej niż czystą naukę" – wyznaje.

Jako koordynator projektu OilCradle, Albertyna pracuje teraz nad promocją miast, które mają wiele wspólnego z jej rodzinnym miastem. Sanok w Polsce i Borysław na Ukrainie, oba niegdyś zamożne,  tętniące życiem miasta naftowe, zmieniły się diametralnie, gdy ich najważniejsze zasoby wyczerpały się. Ale wciąż mają coś cennego do zaoferowania – własną historię.

Turystyka może stać się szansą na przetrwanie takich miejsc – zapomnianych, ale i niepowtarzalnych jednocześnie. Bez wątpienia geologia i dziedzictwo przemysłowe są najważniejszymi ich atutami: jak nigdzie indziej na Ukrainie szyby naftowe, zarówno stare, jak i nowe, są częścią dzisiejszego pejzażu miejskiego, w tym słynnego miasta o numerze 298 (Oil City). Dzisiaj wyzwaniem jest uczynienie tych miast również komfortowym miejscem do życia, przekazanie miejscowej ludności ich przeszłości i dorobku, a także nakreślenie planów na przyszłość. Te właśnie zadania realizuje zespół projektu OilCradle.

Borysław ma jeszcze więcej do zaoferowania: można tu odwiedzić aptekę Jana Zeha i kupić maleńką butelkę oleju na pamiątkę. Są tu piękne stare kościoły, w szczególności kościół św. Anny, ważne miejsce pielgrzymek. Park miejski został niedawno odnowiony, znajduje się tu wiele obiektów sportowych i rekreacyjnych, w tym największa siłownia na świeżym powietrzu w zachodniej Ukrainie, park linowy i jezioro. Jest nawet plac zabaw dla dzieci zbudowany w kształcie pompy olejowej!  

Właśnie z tym miastem związane było życie wielu wybitnych ludzi, w tym Iwana Franko, który w swojej klasycznej powieści „Borysław się śmieje” opisał życie miejscowych robotników, Vira Vovk’i ukraińsko-brazylijskiego poety i tłumacza, a także francuskiego reżysera filmowego Maurice’a Regamey. Lokalizacja miasta na obrzeżach Karpat jest doskonała dla aktywnej turystyki, nowo wybudowany ośrodek narciarski o nazwie Bukowitsia czyni ją jeszcze atrakcyjniejszą zimą. W pobliżu znajdują się uzdrowiska Truskawiec i Schodnica, dawna twierdza Tustań oraz historyczne miasto Drohobycz, co sprawia, że jest to obowiązkowy punkt zwiedzania tej części Ukrainy.

„Wyzwaniem jest pokazanie tych miast, sprawienie, by ludzie o nich mówili.”

Stawiając pomniki Jana Zeha w Borysławiu i Ignacego Łukasiewicza w Strachocinie koło Sanoka, projekt OilCradle przywróci wspomnienia legendarnych twórców lampy naftowej i pionierów wydobycia ropy, którzy zasługują na właściwe uznanie i należytą pamięć w historycznych „miejscach naftowych”. Monumenty staną się nowymi punktami orientacyjnymi na mapach turystycznych. Co ciekawe, do logo projektu wybrano lampę naftową, która stała się kamieniem milowym w rozwoju miasta. Nafta z Borysławia oświetliła domy w całej Europie, a lampa naftowa jest obecnie jednym z symboli Lwowa, ponieważ właściwie tam ją wynaleziono. Dowodzi to, że historia nauki wcale nie musi być nudna. Stworzyli ją ludzie i miała ona ogromny wpływ na życie codzienne.

"Posty o przeszłości Borysławia, z czarno-białymi zdjęciami, które publikujemy na naszej stronie na Facebooku, przyciągają uwagę ludzi i często wywołują żywe dyskusje. Ludzie są naprawdę zainteresowani historią swojego miasta."

Wizja Albertyny dotycząca przyszłości miast jest optymistyczna. Dostrzega ona pozytywne zmiany, które zaszły w ostatnim czasie, nowe projekty oraz inicjatywy, a lokalna społeczność stała się bardzo aktywna i zaangażowana w rozwój miast.

“Jestem dumna z tego, że mogę przyczynić się do rozwoju tych wspaniałych miejsc.”

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o ciekawej przeszłości galicyjskich miast naftowych i uzyskać nowe informacje na temat realizacji projektu po obu stronach granicy, zasubskrybuj jego konto na Facebooku lub inne konta w mediach społecznościowych    

Więcej o projekcie OilCradle można znaleźć na stronie internetowej Programu.

Galeria

0974_OilCradle