Zapraszamy do śledzenia efektów wspólnej pracy partnerów z Polski oraz Ukrainy w ramach Programu PBU, możliwej dzięki dofinansowaniu z Unii Europejskiej.

Magiczny urok rozgwieżdżonego nieba jest dla wielu inspiracją. Wspólne obserwowanie gwiazd to nie tylko nauka czy edukacja, ale także zabawa i początek wielu przyjaźni oraz hobby.

Celem projektu była promocja astroturystyki na terenie Parku Gwiezdnego Nieba "Bieszczady" (PL) i Zakarpackiego Parku Ciemnego Nieba (UA) oraz rozwój polsko-ukraińskiej współpracy transgranicznej w dziedzinie astroturystyki i ochrony ciemnego nieba. Projekt zaoferował nowy sposób patrzenia na rozgwieżdżone niebo Karpat, ukazując jego piękno i zwracając uwagę na problem zanieczyszczenia światłem.

Ogólny opis projektu CarpathianSky, zrealizowanego przez Instytut Rozwoju Regionu Karpackiego (UA) oraz Stowarzyszenie na Rzecz Innowacyjności i Transferu Technologii "Horyzonty" (PL) można znaleźć tutaj.

Aby zbadać stan środowiska w Zakarpackim Parku Ciemnego Nieba oraz Parku Gwiezdnego Nieba "Bieszczady" zaangażowano ekspertów ds. zanieczyszczenia świetlnego i astronomii oraz środowiska. Raporty ekspertów stały się podstawą do opracowania publikacji.

ILUSTROWANY E-PRZEWODNIK
„Jakość rozgwieżdżonego nieba na obszarze transgranicznym Polski i Ukrainy oraz możliwości rozwoju turystyki przyrodniczej i astroturystycznej”

Przewodnik pokazuje wybrane miejsca, w których można obserwować i fotografować rozgwieżdżone nocne niebo oraz wybrane atrakcje przyrodnicze na pograniczu polsko-ukraińskim.

STRATEGIA
" Rozwój turystyki przyrodniczej i astroturystycznej na obszarze transgranicznym Polski i Ukrainy"

Strategia została przygotowana na podstawie przygotowanych przez ekspertów raportów zanieczyszczenia światłem, opisu obiektów dziedzictwa przyrodniczego oraz ilustrowanego e-przewodnika. Istotną rolę w sfinalizowaniu dokumentu Strategii odegrało przeprowadzenie warsztatów konsultacyjnych z mieszkańcami terenów objętych projektem. Miały one na celu zbadanie ich potrzeb mogących mieć wpływ i związek z rozwojem turystyki przyrodniczej i astroturystycznej w regionie. Wszystkie pomysły wypracowane podczas warsztatów zostały uwzględnione w ostatecznej wersji Strategii.

Strategia zawiera opis aktualnej sytuacji obszaru objętego projektem, pomysły na nowe działania i inwestycje na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, promocji obiektów dziedzictwa przyrodniczego na poziomie zarówno lokalnym, jak i transgranicznym.

EDUKACYJNA TRASA TURYSTYCZNA
„Karpacka Gwiezdna Ścieżka”

Na podstawie opracowanej strategii, badań obiektów dziedzictwa przyrodniczego i jakości nocnego nieba, partnerzy projektu opracowali edukacyjną trasę turystyczną „Karpacka Gwiezdna Ścieżka”. Na trasę wybrano odcinek grzbietu Jawornika, który rozpoczyna się w pobliżu schroniska pod Jawornikiem, a kończy na szczycie Jawornik (1017 m). Miejsce to charakteryzuje się dobrą jakością nocnego nieba (21,61 magnitudo na sekundę kwadratową łuku[1]). Trasa została wyposażona w cyfrową lustrzankę z obiektywami i statywem, lunetę oraz miernik jakości nieba (SQM - Sky Quality Meter).

Aby ułatwić turystom poruszanie się po tej trasie, beneficjent ukraiński opracował jej mapę w formie ulotki oraz obrotową mapę rozgwieżdżonego nieba.

POKAZY ASTRONOMICZNE

W celu promocji trasy „Karpacka Gwiezdna Ścieżka” partnerzy projektu zorganizowali pilotażowy pokaz astronomiczny. Wzięło w nim udział aż 120 osób – rodzin z dziećmi, okolicznych mieszkańców oraz turystów zainteresowanych dziedzictwem przyrodniczym. Do pokazu wykorzystano specjalistyczny sprzęt zakupiony w projekcie. Uczestnicy zmierzyli jasność nocnego nieba za pomocą urządzenia SQM. Z kolei korzystając z profesjonalnych teleskopów mogli obserwować planety Jowisz i Saturn oraz naturalne satelity Ziemi i Księżyca. Uczestnicy wykonali również astrofotografie.

Z kolei po polskiej stronie, beneficjent zorganizował 15 pokazów oraz warsztatów astronomicznych, w których uczestniczyło ponad 1600 osób. Pokazy odbywały się w popularnych turystycznie miejscach Bieszczadzkiego Parku Ciemnego Nieba i jego okolic. Dodatkowo, w Lutowiskach, Lesku, Baligrodzie zorganizowano pokazy w mobilnym planetarium.

Każdy astro-show był 4-6 godzinnym wydarzeniem, które składało się z następujących elementów:

• obserwacja Słońca przez teleskop słoneczny i teleskop z filtrem słonecznym oraz wykonywanie zdjęć Słońca teleskopem i aparatem,
• budowanie modelu układu słonecznego i planet,
• konstruowanie modeli zegarów słonecznych,
• pokaz filmu w mobilnym planetarium.

SZKOLENIE I WYMIANA DOŚWIADCZEŃ

W sierpniu 2021 r. polski partner projektu zorganizował szkolenie dla edukatorów Zakarpackiego Parku Ciemnego Nieba. Partnerzy rozmawiali m.in. o problemie zanieczyszczenia światłem, astronomii oraz nocnej przyrody. Podzielili się także doświadczeniami w organizacji astropokazów i obsłudze sprzętu do obserwacji astroprzyrody.

KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA PROJEKT

Konferencja skierowana była do przedstawicieli władz i administracji regionalnych i lokalnych, w szczególności specjalistów z zakresu ochrony środowiska, promocji, turystyki i inwestycji, biur podróży, agencji środowiskowych, mediów, ekspertów środowiskowych, studentów, organizacji i instytucji edukacyjnych i badawczych. Uczestnicy Konferencji omówili opracowaną w projekcie Strategię i wzięli udział w pokazie filmów przedstawiających oba parki wokół, których realizowany był projekt.

FILMY PROMOCYJNE

Beneficjenci zrealizowali 4 krótkie filmy promocyjne o dziedzictwie przyrodniczym obu parków, uczestnictwie w projekcie oraz astroturystyce. Filmy powstały w 3 językach (PL, UA i EN). Dwa z nich zostały przygotowane z myślą o okularach VR i użytku w planetarium.

Park Gwiezdnego Nieba "Bieszczady"

 Karpackie Gwiezdne Niebo

Karpackie Gwiezdne Niebo - film do planetarium

REJESTRACJA W IDA[2]

Oba parki objęte projektem dołączyły do prestiżowego Międzynarodowego Stowarzyszenia Ciemnego Nieba (International Dark-Sky Association, IDA). IDA promuje rozwiązania, które pozwalają ludziom docenić ciemne, pełne gwiazd niebo, jednocześnie ciesząc się korzyściami odpowiedzialnego oświetlenia zewnętrznego. Parki działające w tym Stowarzyszeniu mogą liczyć na cenne wskazówki oraz korzystać z doświadczenia pozostałych instytucji zrzeszonych w IDA.

[1] jednostka jasności używana w astronomii. Jest to miara ilości światła docierającego do miernika jakości nieba z jednostkowej powierzchni nieba. Im większa liczba, tym słabsze źródło światła.

[2] IDA - The International Dark-Sky Association - Międzynarodowe Stowarzyszenie Ciemnego Nieba działa na rzecz ochrony nocnego nieba dla obecnych i przyszłych pokoleń.